حفظ استریلیتی و به حداقل رساندن عفونت محل جراحی (SSI)، یکی از مهم‌ترین امور مربوط به فرایند جراحی در اتاق عمل می‌باشد که پرپ و درپ جراحی این امکان را برای کادر درمان فراهم آورده است. یه طور کلی می‌توان گفت که این اصطلاح برای آماده سازی بیمار و محیط اتاق عمل به کار رفته که هر دو اینها برای یک جراحی ایمن و موفق لازم و ضروری می‌باشند.
در این مقاله می‌خواهیم در مورد دلایل اهمیت پرپ و درپ جراحی، آموزش کامل پرپ و درپ و روش‌های آن صحبت کنیم، پس تا انتهای این مطلب با ما همراه باشید.
چرا پرپ و درپ جراحی مهم است؟
بر روی سطح پوست ما تعداد زیادی باکتری و میکروارگانیسم وجود دارد که به راحتی می‌توانند باعث بروز عفونت محل جراحی شوند. بدین منظور پرپ و درپ جراحی، در اتاق عمل برای استریل کردن بدن بیمار و محیط اتاق عمل انجام می‌شود تا از ورود باکتری و میکروارگانیسم‌ها به بدن بیمار از طریق اتاق عمل، بدن پرسنل و حتی سایر قسمت‌های بدن بیمار، جلوگیری به عمل آورده و ایمنی را به حداکثر برساند. در واقع پرپ جراحی به آماده سازی (محل جراحی) بدن بیمار و درپ جراحی به آماده سازی محیط اطراف محل جراحی اطلاق می‌گردد.
دلایل اهمیت پرپ و درپ جراحی
به طور خلاصه می‌توان گفت که دلایل اهمیت این امر، موارد زیر است:
- کاهش ریسک ابتلا به عفونت محل جراحی (SSI)
- بهبود نتایج جراحی
- کاهش هزینه‌های درمان
- حفظ ایمنی بیمار
- کاهش مدت زمان بستری بیمار
در ادامه به شرح تک تک موارد ذکر شده در بالا می‌پردازیم.
پرپ جراحی چیست؟
پرپ جراحی (Surgical Prep) در واقع به تمامی اموری گفته می‌شود که برای آماده سازی پوست بیمار قبل از انجام عمل جراحی انجام می‌شود. هدف از این کار، حذف و یا به حداقل رساندن تعداد باکتری‌ها و میکروارگانیسم‌های موجود بر سطح پوست بیمار است.
مراحل انجام پرپ جراحی
فرایند پرپ جراحی معمولا شامل مراحل زیر است:
- شِیو کردن موهای بدن بیمار: در این مرحله موهای زائد بدن بیمار باید اصلاح شود. (اصلاح بدن بیمار باید به نحوی صورت گیرد که باعث ایجاد خراش و زخم بر روی پوست او نشود؛ چرا که همین امر خطر ابتلا به عفونت محل جراحی را تشدید می‌کند.)
- شستن پوست: پوست بیمار (ناحیه جراحی) باید با استفاده از آب و صابون آنتی باکتریال شسته شود.
- ضدعفونی کردن بدن بیمار: پوست بیمار (ناحیه جراحی) توصیه می‌شود در این مرحله، برای ضدعفونی کردن بدن بیمار، از اسکراب بدن دنا که آغشته به محلول کلرهگزیدین 4 درصد می‌باشد، استفاده کنید.
نکته 1: انتخاب نوع محلول ضدعفونی کننده بدن بیمار، بسته به توصیه پزشک جراح و دستورالعمل‌های بیمارستان دارد.
نکته 2: مهم است که محلول ضدعفونی، به طور کامل بر روی بدن بیمار خشک شده تا اثر ضدمیکروبی آن تاثیر خود را بگذارد.
درپ جراحی چیست؟
درپ جراحی (Surgical Drape) به آن پوشش استریلی اطلاق می‌شود که برای ایجاد یک محیط استریل در اطراف ناحیه محل جراحی، استفاده می‌شود. درپ جراحی معمولا از جنس پارچه‌های یکبار مصرف بوده که کاملا استریل می‌باشند. هدف اصلی از انجام درپ جراحی این است که باکتری‌ها و میکرو ارگانیسم‌ها از سایر نقاط بدن بیمار، پرسنل اتاق عمل و محیط جراحی به محل جراحی منتقل نشود.
انواع درپ جراحی
انواع مختلفی از درپ جراحی وجود دارد که برای انواع مختلف جراحی و نواحی مختلف بدن طراحی شده‌اند.
- درپ ساده: برای پوشاندن نواحی عمومی بدن
- درپ تخصصی: با شکاف مخصوص برای دسترسی بهتر به محل جراحی
- درپ ضدآب: برای جلوگیری از نفوذ مایعات
- درپ چسبنده: به منظور ثابت ماندن بر روی پوست
عوامل تاثیر گذار در مراحل ضدعفونی قبل از جراحی
انجام صحیح پرپ و درپ جراحی بستگی به عوامل مختلفی دارد، از جمله:
- نوع جراحی: نوع جراحی است که تعیین کننده نوع محلول ضدعفونی کننده و درپ مورد نیاز است. به طور مثال: جراحی‌های بزرگ و طولانی به محلول ضدعفونی کننده با مدت زمان اثر گذاری طولانی‌تر و درپ جراحی با پوشش بهتر و گسترده‌تر نیاز دارند.
- محل جراحی: محل جراحی تعیین می‌کند که چه نوع درپ جراحی با شکل و اندازه‌ای، باید استفاده شود.
- حساسیت بیمار: اگر بیمار به نوع خاصی از محلول ضدعفونی کننده حساسیت دارد، باید از به کار بردن آن در فرایند پرپ، خودداری کرد.
- شرایط بیمار: وجود آلرژی، بیماری‌های پوستی یا سایر شرایط خاص بیمار می‌تواند بر انتخاب مواد پرپ و درپ جراحی تاثیر بگذارد.
آموزش کامل پرپ و درپ جراحی
قبل از هرچیز نیاز است که اقدام به آماده سازی بیمار کنید، برای آماده سازی بیمار طبق مراحل زیر پیش بروید:
تکنیک صحیح پرپ جراحی
- شرح فرآیند: به بیمار خود، نحوه انجام پرپ و درپ جراحی را به طور کامل (متناسب با سطح اطلاعات او) توضیح دهید که تا جای ممکن اضطراب او را کاهش داده و او را برای همکاری هرچه بیشتر آماده کنید.
- بررسی حساسیت‌های بیمار: از بیمار بخواهید تا تمامی موادی که به آنها حساسیت دارد را برای شما بازگو کند تا حین انجام فرآیند، بدن او واکنش آلرژیک نشان ندهد.
- اصلاح مو: در صورت نیاز، موهای بدن بیمار را با استفاده از موزِر یا کرم موبر اصلاح کنید. (تراشیدن موهای بدن با استفاده از تیغ به دلیل احتمال افزایش ایجاد میکروتروما یا خراش‌های ریز بر سطح پوست، توصیه نمی‌شود. لازم به ذکر است که اصلاح موهای بدن بیمار نیز باید طبق اصول و پروتکل‌های بیمارستان انجام شود. )
- شست و شوی بدن بیمار: به منظور از بین بردن آلودگی‌های سطحی، توصیه می‌شود که محل جراحی با آب و صابون شسته شود.
- ضدعفونی کردن بدن بیمار: در این مرحله انتخاب محلول ضدعفونی کننده بسیار حائز اهمیت است. معمولا از محلول‌های ضد عفونی کننده زیر در جراحی استفاده می‌شود:
- پوویدون آیداین (Povidone-Iodine): یک ضدعفونی‌کننده وسیع‌الطیف که در برابر طیف گسترده‌ای از باکتری‌ها، ویروس‌ها و قارچ‌ها موثر است.
- کلرهگزیدین گلوکونات (Chlorhexidine Gluconate – CHG): دارای اثر ضد میکروبی قوی و ماندگار است و به ویژه در برابر باکتری‌های گرم-مثبت موثر است. “کلرهگزیدین جراحی” اغلب در ترکیب با الکل برای افزایش اثربخشی استفاده می‌شود.
- الکل: الکل اتیلیک یا ایزوپروپیل، به سرعت میکروارگانیسم‌ها را از بین می‌برد اما ماندگاری نداشته و اغلب به عنوان جزئی از محلول‌های ترکیبی مانند کلرهگزیدین با الکل استفاده می‌شود.
حال به بررسی تکنیک‌های فرآیند پرپ می‌پردازیم:
- پوشیدن دستکش استریل: به منظور جلوگیری از انتقال میکروارگانیسم‌ها از دست کادر درمان به محل جراحی
- استفاده از اپلیکاتور استریل: جهت آغشته کردن پوست بیمار به محلول ضدعفونی کننده
- ضدعفونی کردن محل برش: جهت ضدعفونی کردن بدن بیمار، از محل جراحی شروع کرده و با صورت دورانی به سمت بیرون حرکت کنید.
- به هیچ عنوان اپلیکاتور را به محل ضدعفونی شده باز نگردانید.
- خشک شدن محلول ضدعفونی: اجازه دهید تا محلول ضدعفونی بر روی بدن بیمار به طور کامل خشک شود تا اثر بخشی آن به طور کامل صورت پذیرد.
تکنیک صحیح درپ جراحی
همان طور که در بالا ذکر شد، هدف از انجام درپ جراحی، جلوگیری از انتقال آلودگی از محیط به محل جراحی است؛ بدین منظور باید مراحل زیر را مدّ نظر داشته باشید.
- پوشیدن دستکش استریل: به منظور جلوگیری از انتقال باکتری و میکروارگانیسم به بدن بیمار
- باز کردن درپ به صورت استریل: از تماس دست با قسمت‌هایی از درپ که با محل جراحی در تماس است، خودداری کنید.
- قرار دادن درپ: درپ را باید با دقت فراوان بر روی بدن بیمار قرار دهید؛ به طوری که تمامی نواحی اطراف محل جراحی کاملا پوشانده شود.
- چسباندن اصولی درپ: در صورتی که از درپ چسبنده استفاده میکنید، لبه‌های آن را به خوبی به پوست بیمار بچسبانید.
- اطمینان از استریل بودن محیط: اطمینان حاصل کنید که هیچ قسمتی از درپ، با سطوح غیر استریل برخوردی نداشته‌باشد.
تجهیزات مورد نیاز برای انجام فرآیند پرپ و درپ جراحی
برای انجام صحیح پرپ و درپ جراحی، به تجهیزات زیر نیاز دارید:
- محلول ضدعفونی کننده
- اپلیکاتور استریل (در ادامه بهترین محصول موجود در بازار را به شما معرفی خواهیم کرد)
- دستکش استریل
- درپ جراحی
- موزِر یا کرم مو بر
- آب و صابون آنتی باکتریال
- برس اسکراب و اسکراب بدن
- ظروف استریل
اپلیکاتور پرپ یک بار مصرف دنا
اپلیکاتور پرپ یک بار مصرف دنا، محصولی استاندارد بوده که برای استریل کردن بدن بیمار قبل از جراحی به کار می‌رود. از این محصول در انواع جراحی، کاتتر و سوندگذاری استفاده می‌شود. این محصول ویژه در بسته‌بندی استریل ارائه می‌گردد. از ویژگی‌های این اپلیکاتور یک بار مصرف می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- سهولت در استفاده
- اقتصادی و مقرون به صرفه
- سازگار با پوست
- استریل شده با اتیلن اکسید
- بدون لاتکس
- مخصوص استفاده در جراحی و بخش اورژانس
- تولید شده در 3 مدل: اپلیکاتور تخت دسته بلند، اپلیکاتور تخت دسته کوتاه، اپلیکاتور هلال کوچک
نکته: اپلیکاتور پرپ یک بار مصرف دنا، فاقد محلول ضدعفونی بوده و بر اساس تصمیم کادر درمان و با توجه به حساسیت‌های بدن بیمار، می‌توان از محلول ضدعفونی کننده مناسب استفاده کرد.
کلام آخر
پرپ و درپ جراحی بخش جدایی ناپذیر از فرآیند آماده سازی بیمار در اتاق جراحی است؛ چرا که با رعایت دقیق اصول و تکنیک‌های آن، می‌توان عفونت محل جراحی را به حداقل رساند. این روند نه تنها به بهبود سریع‌تر بیماران کمک می‌کند؛ بلکه باعث عدم نیاز به بستری بیمار و کاهش هزینه‌های درمان نیز خواهد شد.
